Hvað er að frétta??
Ég fór að heiman 1. apríl. Það kemur síðar í ljós hvort einhver eigi
eftir að hlaupa apríl þess vegna. Fyrsta skrefið í þeim flutningunum var að stökkva
upp í hálftóma flugvél frá Akureyri til Reykjavíkur. Það er ekkert skrítið að fátt
fólk hafi verið í vélinni, enda líður fólki almennt vel á Akureyri og vill
helst ekki fara þaðan. Ég staldraði við um stutta stund í Reykjavík og gekk nærri
gjaldeyrisforða tveggja útibúa Landsbankans hvað varðar þá mynt sem mér er nú
kærust. Þá mynt sem brenglað hefur allan minn hugarreikning eftir þessa stuttu
viðkynningu, og var hann þó slakur fyrir.
Sé barnið læst, vill fólk gjarnan að það læri að draga til stafs þegar þar
er komið má reyna að sýna því fram á ágóða þess að leggja saman og seinna að
draga frá. Hafi maður sagt A þá verður maður víst líka að segja B. Hagfræðin,
kennir hún ekki að skynsamt fólk lifi á jaðrinum, að vísu hvorki á jaðri þess
gerlega né þess byggilega heldur á framleiðslumöguleikajaðrinum. Þegar maður hefur
lokið háskólanámi er við hæfi að maður hugi að framhaldsnámi. Þá er gott að fara að
ráðum þeirra sem eldri eru og hafa hvorttveggja reynslu og þekkingu til að
miðla upplýsingum um menntun og menntunar möguleika. Með þá möguleika og þau
tækifæri sem Íslendingar hafa nú úr að spila er í raun úr vöndu að ráða fyrir æsku
landsins að setja sér stefnu. Hvort sem að útilokunar aðferðin er notuð eður ei má
ljóst vera að það sem er áhugaverðast er best. Fyrir mann af sviði sjávarútvegs
er gott að leita þangað sem neysla sjávarafurða er mikil, þar gæti maður vænst
þess að eitthvað nýtt og áhugavert geti rekið á fjörur manns. Eftir að hafa
verið á milli vita um nokkra hríð, þar sem fyrirsjáanleg breyting á bústað o.þ.h.
hafði verði manni nokkuð hugleikin. Þá var best að leggja það sem á undan var gengið
til hliðar og demba sér út í það óþekkta. Taka því sem að höndum ber.
Í flugstöð Leifs Eiríkssonar var mér úthlutað sæti við hlið þess sem var á
sama ferðalagi og ég. Já við erum tveir sem lögðum upp í byrjun apríl í
bjarmalandsför á móts við rísandi sól. Það var þó betra en þegar ég fór til Mexíkó um
árið því þá vissi ég ekkert um ferðafélagann yfir Atlantshafið, nú vissi ég þó að
nafn og áfanga stað á þeim sem ég ferðaðist með. Í þeirri þéttsetnu flugvél sem
flutti okkur til meginlandsins gátum við reynt að stilla saman strengi okkar
fyrir komandi ævintýri. Nokkuð sem við gátum ekki gert í þeirri velfullu flugvél
sem flutti okkur loks á áfangastað.
Þegar saman koma japönsk skipulagning, sem stýrt er með því hugarfari að
allt skuli vera til reiðu í tæka tíð, og þýsk reglufesta( flugi aflýst kl. 13:00),
er íslensk stundvísi (áætlun 12:55, staðfest koma að flugstöð 13:03) léleg tilraun
til þess að fá einhverju áorkað. Töf, stutt eða löng (brottför kl.21:45 í stað
13:45) á þýskum flugvelli skiptir litlu sem engu máli þegar á hólmann Honsu er
komið. Tilgangurinn helgar meðalið.
Áfangastaðnum er náð heilu og höldnu. Tókýó og nágrenni er hreint út sagt
ólýsanleg. Leyfi ég mér að fullyrða að ofhleðsla skynfæranna keyri hæglega um
þverbak. Hvort sem talað er um bragð, lykt, heyrn eða sjón. Þar sem maður er
rétt byrjaður að snæða sinn veg í gegnum stórborgina hefur ýmislegt nýtt fyrir augun
borið.
Mannmergðin er einstök. Hvert sem litið er má sjá fólk, ef ekki fólk, þá mannanna verk, vegsummerki um fólk. Hversdagslegt líf hefur sinn gang hér eins og
um stórt klukkuverk væri að ræða. Lestir ferja fólk milli staða kvölds og
morgna. Oftar en ekki er þröng á þingi í slíkum ferðum. Þrátt fyrir mannhafið ríkir
því sem næst japönsk ró í sérhverjum lestarvagni. Þeim heimamönnum sem vanir eru
ferðamátanum gefst færi á að stunda hugleiðslu. Þeir sem eru sjóaðir í svona
ferðalögum víla ekki fyrir sér að fá sér kríu standandi, stuðningslaust, innan um
hugleiðandi samferðamenn. Ólíkt því sem spáð var hef ég ekki orðið var við það að
einn einast heimamaður hafi þurft frá að hverfa vegna þess að ég tæki pláss frá
4 til 6 Japönum í lestakerfi höfuðborgarinnar. Sennilegt er að nokkrar
lestarstöðvar hér eigi auðvelt með að kaffæra Leifsstöð í hverskonar samanburði.
Enda þarf stór hús til að hýsa margt fólk, breiðar þurfa gáttirnar að vera svo
samgöngurnar séu greiðar. Einu lestarfyrirtækjanna hér telst svo til að það þjóni
daglega um 16 milljónum manna. Það verður að viðurkennast að hjartsláttur Tókýó er
aðeins kraftmeiri en hjartsláttur Reykjavíkur enda er æðanetið hér í það minnsta
ögn burðugra.
Ég tek eftir því að þeir sem eru vanari mannmergð geta leyft sér að velta
því fyrir sér hvar þeir eru án þess að velta því nokkuð fyrir sér hvort það sé
eitthvert fólk að flækjast fyrir þeim. Það er auðvelt að gleyma stað og stund á
svipstundu og fylgja fjöldanum, í líkingu við stefnulaust rekald í stjórnmálum. Þá
skiptir öllu að vita hvaðan maður kemur og hvert maður ætlar sér, annars getur
maður ekki spyrnt niður fæti og farið sína leið. Heldur fylgir maður
sviplausum fjöldanum, hvert veit enginn. Þá fer ég frekar fetið á móti straumnum en að
fljóta með honum.
Þótt ótrúlegt megi virðast þá er það í algerum undantekningartilfellum að
fólk komist ekki út úr lestum í Tókýó á sínum áfanga stað. Þannig að jafnvel
eftir nokkra eftirgrennslan virðist það vera sem svo að meiri hætta sé á því að
missa af höfn á siglingaleið Norrænu en að komast ekki út úr mannþröng í yfirfullum
lestum í Tókýó. Þó menn troði sér kannski inn í lestirnar víkja menn greiðlega
fyrir þeim sem þurfa að komast út. Kurteisin og tillitssemin er mikil hér um
slóðir.
Maður er tæpast búinn að átta sig á því að andrými hafi skapast, við það að
sleppa út úr lestarvagninum, fyrr en í flasið á manni berast ýmiskonar
tilkynningar. Tilkynningunum og auglýsingunum er dreift af jafnmiklum móð og
örvæntingarfullu r frambjóðandi í kosningum eigi persónulega hlut að máli. Það tekur ekki
langan tíma að fylla alla vasa við það eitt að ganga út af járnbrautastöðinni.
Hverri auglýsingu sem dreift er með þessum hætti fylgir um tugur af litlum
pappírsþurrkum. Auglýsingarnar eru margskonar, tilkynning um opnun nýrrar lágvöruverðs
verslu nar, tilboð og eða afsláttur á hárgreiðslu eða klippingu, - ég skil ekkert
í því að mér sé fengið þvíumlíkt nokkuð - nú eða tilboð á símaþjónustu
svo nokkuð sé nefnt. Það er allskonar fólk sem stendur í þessum áróðri, meðan
birgðir endast. Hefur verið brýnt fyrir mér að þó ég skili hvorki staf né tákn í
tilkynningunum, þá sé ég hjálplegur við það fólk sem keppist um að koma út áróðrinum
án þess að skeyta nokkru um hvort viðtakandinn skilji nokkuð, taki ég mitt
eintak. Þannig geti dreifingaraðilarnir fyrr lokið sínu dagsverki og "allir" eru ánægðir. Það er allskonar fólk sem stundar þessa iðju spjátrungslegir
unglingar sem og vel til haft fólk á besta aldri. Það er ekki að sjá að
boðskapurinn sé endilega merkilegri eftir því sem dreifingaraðilinn er betur klæddur.
Svo kemur maður við í kjörbúðinni eða hjá kaupmanninum á horninu og
ljósritar nokkrar blaðsíður eða sendir símbréf og kaupir sér japanskan skyndibita, þ.e.
fylltan hrísgrjónaþríhyrning, hrísgrjónarúllu eða hrísgrjónabolta, sem er
haldið saman af sjávargróðri og geymir fleira góðgæti en hrísgrjónin ein, það gætu
verið hrogn eða hrár túnfiskur sem ég mun smjatta á í kvöld, japönsku námið hefur
ekki enn geta komið því til leiða að ég viti hvað ég sitji ofan í mig. Heldur
gildir það eitt að velja þann rétt á matseðlinum sem virðist hafa Japanskasta
nafnið. Ég læt það duga að sé það matur fyrir Japani þá er það matur fyrir mig, ég
treysti því að það sem er í kælinum er ætt.
Sinn er siður í hverju landi. Gestum er yfirleitt hollara en ekki að
venjast og jafnvel taka upp þá hegðun er tíðkast á hverjum stað, sérstaklega ef
ætlunin er að tjalda til lengri tíma en einnar nætur. Nú er á enda runnin ekki mesta
ferðahelgi sumarsins heldur ein mesta ferðavika ársins í Japan. Gyllta vikan, sú
sem almenningur sér baðaða gylltum ljóma langt fram í tíman, er eitthvert það
lengsta frí sem Japanir fá frá daglegu amstri. Það er nokkur tilhneiging
meðal vinnuveitenda að gefa starfsmönnum auka orlofsdag milli lögboðinna frídaga um
mánaðarmótin apríl/maí. Fyrst ber að nefna 29. apríl, græna daginn, það er ekki
vinstri grænn dagur heldur er það umhverfisvænn dagur. Áður fyrr héldu Japanir upp á
afmæli Hans Hátignar Hitohito 29. apríl en eftir andlát hans varð dagurinn
tileinkaður umhverfinu. Næstur í röðinni er 3. maí, sá dagur sem Japanir minnast
gildistöku stjórnarskrárinnar. Loks er 5. maí drengjadagurinn, brúðudagurinn sem er
tileinkaður stúlkum er í mars. Fjórði maí er dæmi um dag sem er almennur
frídagur vegna meðfylgjandi frídaga, stjórnarskrá og drengja.
Til að njóta kyrrðar í fríinu var vissara að leggja snemma af stað og fara
langt. Kyuushuu varð fyrir valinu og þar fékk ég svo sannarlega að
njóta gestrisni Kuhara fjölskyldunnar. Þar var á ferðum vel útilátið fóður
hvort tveggja fyrir sál og líkama. Smávegis fræðsla um aðgangshindranir í hrísgrjónarækt að ógleymdri umræðu um siðaskiptin í Evrópu. Reyndar hef ég
löngum horft á hafið og hugsað til þess sem þar býr . Engu að síður endaði ég
merktur einkareknum bændaskóla þrammandi í þriðja maí göngu með því sem næst
sundur bitna tunga af ótta við að misstíga mig og tapa þar með takti
handahreyfinganna. En þarna í Fukuoka var margt um manninn í gleðskapnum, þó að örlítil
væta læki niður á mannskapinn þ.á.m. glaðbeittir bændur að lofsyngja ágæti eigin
framleiðslu, mismálaðar heldri frúr að fremja forna gjörninga, bardagalistamenn og
stúlkur að stæla skærustu poppstjörnurnar. Í raun og veru var skrúðgangan atarna einungis lokahnykkur heljar mikillar dagskrár sem fram fór á
þremur sýningarstöðum, einum inni í verslunarmiðstöð, öðrum í garði hofs helguðu Búdda og
þeim þriðja við lestarstöð. Maður þurfti að vanda sig þó engir væru dómararnir,
félagar mínir á sviðinu fengu fjöldann til að syngja með, ég get seint sagst
hafa átt þátt í því. Það var engin leið að koma sér úr þessari klípu - að hlunkast
þögull um sviðið - önnur en sú sem leiddi mig þangað, að brosa.